Rozpowszechnienie szeroko pojętej aktywności sportowej, zarówno amatorskiej jak i zawodowej związane jest niestety z występowaniem urazów narządu ruchu. Są to zarówno lekkie kontuzje w wyniku niewystarczającej rozgrzewki jak i poważne urazy wymagające długotrwałego leczenia i rehabilitacji. W obu przypadkach kluczowa jest właściwa diagnostyka oraz wdrożenie postępowania terapeutycznego. W ostatnich latach rola badań naukowych w diagnostyce, leczeniu i prewencji urazów sportowych znacząco wzrosła, co przekłada się na lepszą ochronę zdrowia zawodników. Według statystyk National Collegiate Athletic Association (NCAA), w Stanach Zjednoczonych, na każdych 1000 godzin treningu przypada około 4,7 urazów w dyscyplinach takich jak piłka nożna, koszykówka czy hokej. Co więcej, badania prowadzone przez The British Journal of Sports Medicine wskazują, że 70% kontuzji sportowych wynika z przeciążeń treningowych, a tylko 30% z nagłych, przypadkowych urazów. Najczęstsze urazy u sportowców Urazy sportowe dzielą się na dwa główne typy: ostre oraz przewlekłe. Ostre urazy są wynikiem jednorazowych zdarzeń, takich jak upadki, kolizje czy nagłe, gwałtowne ruchy. Do najczęściej spotykanych należą skręcenia i zwichnięcia stawów, które dotyczą głównie stawu skokowego, kolanowego i nadgarstka, a także złamania, wynikające z urazów mechanicznych, szczególnie w sportach kontaktowych, takich jak piłka nożna czy hokej. Często pojawiają się również stłuczenia, będące skutkiem bezpośrednich uderzeń, które powodują uszkodzenia tkanek miękkich. Z kolei urazy przewlekłe, wynikające z przeciążeń, pojawiają się na skutek długotrwałych, powtarzalnych ruchów. Te kontuzje prowadzą do stopniowego uszkadzania struktur mięśniowo-szkieletowych. Do najczęstszych z nich należą uszkodzenia ścięgien, mięśni i więzadeł.
Nowoczesne metody diagnostyczne
Dzięki zaawansowanym obrazowym metodom diagnostycznym możliwe jest jednoznaczne rozpoznanie urazu sportowego oraz dokładna ocena uszkodzeń. Do najważniejszych z nich zalicza się:
- zdjęcie rentgenowskie- jest standardową metodą obrazowania w przypadku podejrzenia złamania kości.
- ultrasonografia – jest nieinwazyjnym badaniem umożliwiającym precyzyjną ocenę tkanek miękkich w czasie rzeczywistym. To technika szczególnie przydatna w diagnostyce urazów tkanki podskórnej, więzadeł, mięśni i ich ścięgien, dużych nerwów obwodowych oraz w wykrywaniu obecności płynu (np. krwiaka lub wysięku),
- tomografia komputerowa – doskonale sprawdza się w diagnostyce złamań kości, zwłaszcza tych o złożonej geometrii; metoda ta jest rzadziej stosowana w przypadku oceny urazów tkanek miękkich,
- rezonans magnetyczny – najbardziej szczegółowa i dokładna z powszechnie dostępnych metod diagnostycznych, pozwalająca na wizualizację zarówno tkanek miękkich, jak i kości; jest przydatna w diagnostyce urazów więzadeł, ścięgien, mięśni, oraz w rozpoznawaniu złamań kości, które mogą nie być widoczne na zdjęciach rentgenowskich,
- artroskopia diagnostyczna- pozwala na bezpośrednią wizualizację wewnętrzną stawu i jest stosowana w diagnostyce i jednoczesnym leczeniu uszkodzeń struktur wewnątrzstawowych, takich jak łąkotka czy więzadła.
Rehabilitacja i leczenie kontuzji i urazów sportowych
Należy podkreślić, że większość urazów sportowych nie wymaga poważnego leczenia ortopedycznego, ale też nie „leczy się sama” przez odpoczynek i przerwanie treningów. Każdy uraz zostawia ślad po sobie. Są to blizny, ubytki, czasami całkowite zerwania struktur, które są fizjologicznie zaangażowane podczas treningów, a także w codzienne funkcjonowanie organizmu. Większość tych szkód możemy naprawić, zminimalizować ich skutki poprzez wczesne wdrożenie prawidłowego leczenia, odpowiedniej rehabilitacji. Fizjoterapia jest niewygodna, ponieważ trwa długo, wymaga cierpliwości i pokory. Jednak tkanki po wygojeniu często doprowadzone są do pełnej lub prawie pełnej sprawności i możliwy jest powrót do treningów bez obawy, że kontuzja się powtórzy.